وقتی دندانی از بین میرود و کشیده می‌شود، جای آن دندان برای همیشه خالی میماند مگر اینکه با روشی این جای خالی پر شود. پروتز دندان، مهمترین روش جایگزین دندان های از دست رفته است. با ما همراه باشید تا شما را به طور کامل با تعریف پروتزهای دندانی، انواع آن ها و کاربرد پروتز دندان متحرک و ثابت در دندانپزشکی آشنا کنیم.

پروتز دندان چیست؟

بطور کلی، هر وسیله دندانپزشکی که جایگزین دندان از دست رفته شود یا اینکه نقص دندان ها را بپوشاند، یک پروتز دندانی (dental prosthesis) است. براساس این تعریف، انواع پروتز دندان عبارتست از:

• پروتز دندانی کامل یا دندان مصنوعی (dentures) – (قیمت دندان مصنوعی)
• پروتز دندان پارشیل (partial denture)
• روکش دندان (تاج دندان)- (crown)
• بریج یا پل دندانی (bridge)
• ایمپلنت دندان (dental implant)

در کنار روش های جایگزین دندان مانند ایمپلنت، بریج و پل دندانی، پروتز دندان متحرک، از مهمترین روش های جایگزین است که با توجه به ویژگی ها و هزینه های نسبتا پایینش، هوادارن خاص خودش را دارد. از این دستگاه های دندانپزشکی با نام دندان مصنوعی نیز یاد میشود که البته این برمیگردد به گذشته و اکنون بیشتر به آن ها پروتز می‌گویند.

انواع پروتز دندان ثابت

کاملاً واضح است که اگر پروتز دندانی قابل جابجایی نباشد، به آن پروتز ثابت می گویند. پروتز ثابت دندانی باید یک تکیه گاه داشته باشد. بر این اساس، پروتزهای دندانی ثابت دو نوع هستند:

1. پروتز ثابت متکی بر ایمپلنت دندان : میتوان از یک تا تمام دندان های یک فک را با استفاده از پروتز جایگزین کرد.
2. پروتز ثابت متکی بر دندان: شامل دو پروتز دندانی کراون و بریج است.

انواع پروتز دندان متحرک

به طور کلی ما دو نوع پروتز دندان متحرک داریم:

1. پروتز کامل
2. پروتز پارشیل یا ناکامل

اگر همه دندان ها کشیده شده باشند، ما از پروتزهای کامل دندانی استفاده میکنیم و اگر تعدادی از دندان ها کشیده شده باشند، در کنار دندان های واقعی از پروتزهای پارشیل یا ناکامل استفاده خواهیم کرد.

پروتز کامل دندان چیست؟

خود پروتزهای کامل دندانی می توانند معمولی یا فوری باشند. یعنی در دو دسته مجزا قرار داده میشوند. پروتزهای فوری به صورت موقت استفاده میشوند و تا زمان آماده شدن پروتزهای کامل معمولی، میتوان از آن ها به عنوان جایگزین موقت دندان استفاده کرد. از لحظه کشیده شدن دندان ها تا حدود 12 هفته بعد، میتواند از پروتزهای موقت و فوری استفاده کرد.

بعد از اینکه پروتزهای معمولی دندان آماده شدند؛ پروتزهای فوری کنار گذاشته شده و دیگر مورد استفاده قرار نمیگیرند. با توجه به اینکه طی دوره بهبودی از کشیدن دندان ها، فک، و لثه ها تمایل دارند که کوچکتر یا جمع شوند، استفاده از پروتز فوری با مشکلاتی همراه خواهد بود و باید برای تنظیمات مجدد به متخصص دندانپزشکی خود چند باری مراجعه کنید.

پروتز دندان پارشیل چیست؟

پروتز ناکامل یا پارشیل، در دسته پروتزهای دندان متحرک قرار دارد و خود از اجزای مختلفی تشکیل میشود. دندان های مصنوعی جایگزین در این پروتزها، روی یک پایه پلاستیکی همرنگ لثه ها قرار میگیرند. این مجموعه توسط یک نگهدارنده فلزی در داخل دهان قرار میگیرد و موقتا فیکس میشود. اگر میخواهید پروتز دندان ارزان داشته باشید میتوانید روی پارشیل ها حساب باز کنید.

زمانی که هنوز چند دندان طبیعی در فکین بالا و پایین وجود داشته باشند ما معمولا از این پروتزها به عنوان جایگزین سایر دندان های از دست رفته استفاده میکنیم. یک پروتز دندان ناکامل نه تنها فضای خالی ایجاد شده توسط دندان های از دست رفته را پر می کند، بلکه از تغییر موقعیت دندان دیگر جلوگیری می کند.

هزینه پروتز دندان چقدر است؟

هزینه پروتز دندان به نوع لابراتوار سازنده و هزینه های کلینیک دندانپزشکی دارد و متغیر است. اما اگر آن ها توسط یک متخصص ساخته شوند تعرفه پروتز دندان میتواند به مراتب بیشتر شود. برای اینکه قیمت دقیق دندان مصنوعی و پروتز دستتان بیاید حتما با کلینیک دندانپزشکی پاستور از بهترین کلینیک های تهران تماس بگیرید.

آیا بیمه هزینه پروتز دندان را پوشش می دهد؟

بیشتر ارائه دهندگان بیمه دندانپزشکی بخشی از هزینه پروتز دندان را پوشش می دهند. با این حال ، با شرکت بیمه خود تماس بگیرید تا ببینید شرایطشان برای تحت پوشش قرار دادن پروتز شما چیست. اما با توجه به وضعیت نابسامان بیمه های کشور بهتر است قیمت دندان مصنوعی را از جیب خود بپردازید زیرا هزینه های آن آنچنان بالا نیست و از عهده همه بر می آید.

پروتز دندان چگونه ساخته می‌شود؟

روند ساخت و آماده شدن دندان مصنوعی میتواند چند هفته طول بکشد و شما شاید لازم باشد چند جلسه برای اینکار به مطب دنداپزشک یا متخصص پروتز دندان خود مراجعه کنید. بر همین اساس، روند آماده سازی این دستگاه های دندانپزشکی چند مرحله خواهد بود:

1. مرحله اول ارزیابی فک های بالا و پایین شما است. دندانپزشک موقعیت فک ها، هماهنگی و میزان فاصله بین آن ها را اندازه گیری میکند و به نوعی قالبگیری انجام میشود.
2. بر اساس قالب گرفته شده از لثه ها و فک های شما، با کمک مواد مخصوص موم مانند و شکل پذیری مثل پلاستیک، پروتزهای دندانی ساخته میشوند.
3. پروتز ها آماده جاگذاری و نصب میشوند.
4. تنظیمات لازم جهت راحتی و آسایش بهتر نیز بعدها انجام میشود.

تجربه پروتز دندانی چگونه است؟

احساس و تجربه دندان های جدید ممکن است برای چند هفته کمی عجیب و غریب باشد تا اینکه عضلات گونه و همچنین زبان یاد بگیرند که چگونه با آن ها کنار بیایند. تا چند روز بعد از استفاده ممکن است لثه ها کمی تحریک شوند و تولید بزاق دهان نیز افزایش یابد. اما همه این ها تا زمانی است که شما به طور کامل به پروتزها و دندان های مصنوعی جدید خود عادت کنید.

آیا پروتز دندانی غیرطبیعی است؟

دندانسازان و دندانپزشکان متخصص در پروتز، تمام تلاش خود را میکنند که پروتزها را به عنوان جانشین شایسته ای برای دندان های  طبیعی شما بسازند. اگر نگاهی به آن ها بی اندازید خودتان متوجه میشوید که ظاهر آن ها چندان هم غیرطبیعی نیست و حتی طرح لبخند شما را هم زیباتر میکنند.

آیا غذا خوردن با پروتز دندانی سخت است؟

• غذا خوردن با این دندان های جدید در ابتدای امر، کمی دشوار خواهد بود. ممکن است چند هفته طول بکشد تا بتوانید به درستی و بدون مشکل با آن ها غذا بخورید. به همین دلیل شما باید تا چند هفته سعی کنید بیشتر غذاهای نرم و قطعه قطعه شده بخورید.
• مواد غذایی را با هر دو طرف دندان های خود بجوید. بعد از مدتی میتوانید غذاهای جامد هم بخورید اما سعی کنیدکه غذاهای سفت و سخت نخورید. زیرا به لثه های شما ممکن است آسیب وارد شود.
• و از خوردن غذاهایی که بسیار چسبناک یا سخت هستند خودداری کنید.
• همچنین هنگام استفاده از پروتز دندان باید از جویدن آدامس خودداری کنید.
• هنگام استفاده از پروتز به این نکته توجه کنید که نباید از مسواک استفاده کنید.

آیا پروتزهای دندانی روی صحبت کردن من تاثیر میگذارند؟

بعد از قرار دادن پروتزها روی لثه ها ممکن است در تلفظ برخی از کلمات دچار مشکل شوید. اگر چنین شد؛ سعی کنید با تمرین و تکرار، آواز خواندن یا صحبت کردن با دیگران، تلاش کنید تکلم خود را بهبود ببخشید. با گذشت چند روز به راحتی میتوانید با پروتزهای جدید خود صحبت کنبد.

گاهی اوقات ممکن است وقتی می خندید، سرفه می کنید یا لبخند می زنید، پروتز دندان لغزیده یا کمی جابجا شود که این طبیعی است و جای نگرنی وجود ندارد. اما به راحتیِ یک فشار با کمک زبان، دوباره میتوانید پروتز را به سر جای خودش برگردانید.

آیا هر روز و 24 ساعته باید از پروتز دندان استفاده کرد؟

دندانپزشک یا متخصص پروتز به شما نحوه استفاده از پروتز را آموزش خواهد داد و به شما خواهد گفت چه وقت باید از آن ها استفاده کنید. اما در چند روز اول بعد از آماده شدن پروتزها، شما باید همیشه حتی موقع خواب آن ها را در دهان خود تحمل کنید تا متوجه وجود مشکلات احتمالی آن ها شوید. اما بعد از اینکه متوجه شدید با آن ها راحتید میتوانید شب ها قبل از خواب پروتز را دربیاورید تا لثه ها استراحت کنند. صبح که شد مجددا میتوانید از آن ها استفاده کنید.

چه موقع باید از چسب پروتز دندان استفاده کنم؟

چسب پروتز یا چسب دندان مصنوعی در شرایط زیر مورد استفاده قرار میگیرد:

• برای افزایش حس رضایتمندی استفاده کننده از پروتز: چسب ها باعث افزایش پایداری، قدرت جویدن و احساس آرامش در فرد می شوند.
• برای کمک به افرادی که با خشکی دهان به هر شکل مواجهند: دهان خشک فضای مناسبی برای پروتزها نیست و باعث ایجاد حساسیت لثه میشوند. برای مثال وقتی سرما میخورید میتوانید از این چسب ها استفاده کنید. افرادی که دارای معلولیت عصبی از جمله سکته مغزی هستند و افراد مسن نیز میتوانند از چسب دندان مصنوعی استفاده کنند.
• برای ایجاد ثبات و امنیت بیشتر روی عضلات صورت در افرادی که نیاز به استفاده تخصیی از دندان دارند. مانند سخنرانان عمومی یا نوازندگان.

در چه مواقعی نباید چسب دندان مصنوعی استفاده کرد؟

در برخی شرایط و موارد نباید از چسب پروتز دندان استفاده کرد. برخی از این شرایط عبارتند از:

• در افرادی که پروتز دندان ثابت گذاشته اند نباید از این چسب ها استفاده کرد.
• اگر برای مدت طولانی است که دندانپزشک لثه ها و پروتزهای شما را ارزیابی نکرده است.
• هنگامی نمیتوام به درستی به بهداشت دهان و دندان خود رسیدگی کرد.
• اگر در طولانی مدت و بیش از اندازه از این چسب ها استفاده شده است.
• هنگامی که هرگونه حساسیت شناخته شده ای در رابطه با مواد و چسب پروتز وجود داشته باشد.

چگونه باید از چسب دندان مصنوعی استفاده کرد؟

در رابطه با استفاده از این چسب ها به موارد و نکات زیر توجه کنید:

• در ابتدا از حداقل میزان چسب استفاده کنید و اگر لازم بود چسب بیشتری استفاده کنید.
• چسب را به صورت مساوی روی سطح پروتز بریزید.
• همیشه چسب را روی یک پروتز کاملاً تمیز و شسته شده بمالید.
• به یاد داشته باشید که چسب ها با یک دندان مصنوعی مناسب کار می کنند بنابراین حتما برای گرفتن پروتز به یک متخصص و کلینیک خوب مراجعه کنید.

آیا گزینه های دیگری برای جایگزینی دندان از دست رفته وجود دارد؟

پاسخ به این سوال مثبت و “بله” است. ایمپلنت ها و بریج های دندانی از بهترین و کاربردی ترین روش های جایگزین دندان هستند. هرچند که به نسبت هزینه پروتز دندان، هزینه ایمپلنت دندان بالاتر است، اما به شدت زیبا، مستحکم و مشابه دندان های طبیعی شما هستند.

از میان تمام روش های جایگزین دندان، ایمپلنت بهتر است اگر توانایی مالی آن را دارید و میخواهید برای همیشه یک دندان فوق العاده داشته باشید بهتر است که ایمپلنت بکارید.

از کجا پروتز دندان ارزان بخرم؟

قیمت دندان مصنوعی کلا ارزان و پایین است. اما اگر دوست دارید هزینه ها را پایینتر بیاورید اما همچنان پروتز باکیفیت داشته باشید میتوانید با کلینیک فوق تخصصی دندانپزشکی پاستور تماس بگیرید یا به صورت حضوری مراجعه کنید تا با بهترین پروتزهای دندانی آشنا شده و صاحب یک نمونه پروتز دندان متحرک یا ثابت شوید.